H.H. Crispinus en Crispinianus van Soissons
(gedachtenis)

Rome - ca 285 Soissons, samen met Crispianus
Deze broers waren met St. Quintinus uitgeweken naar Soissons, waar ze overdag predikten en 's nachts als schoenmaker werkten. Gegeseld en gemarteld met gloeiend lood, ijskoud water en vuur en na met molenstenen om in de Aisne te zijn gegooid, werden ze ten slotte onthoofd. In de 6e eeuw werd ter ere van hen een kerk gebouwd in Soissons. Het zou ook kunnen gaan om martelaren te Rome wier relieken naar Soissons en in de 9e eeuw naar Osnabrück zijn overgebracht. Ze worden beschouw als de genen die het christendom naar de streek rond Soissons brachten. In Duitsland wordt gezongen: 'Crispinus maakte schoenen voor de armen en stelde ook het leer ter beschikking'. In Nederland dronken hun beroepsgroepen op zijn feestdag een borrel: 'St. Crispinus is een heilig man, hij dronk de klare uit de kan'. Het Benedictijneneklooster St Crépin (7e en 8e eeuw) was aan hen toegewijd.
Patr. van Osnabrück (bisdom en stad) en Soissons; van handschoenmakers; snijderss, schoenmakers; leerarbeiders, leerbewerkers, leerlooiers, manicuren, pedicures, schoenlappers, snijders, wevers, zadelmakers.
Attr. als schoenmakers, met schoenmakersgereedschap; schoenen, huidstroken, boek (verwijzend naar het Evangelie, werkzaamheid in missie); molensteen, mijter, staf, palmtak (martelaren); kelk; kruis, zwaard.
Icon. Samen als mannen van middelbare leeftijd waarbij Crispinus meestal de oudere van de twee is en een korte baard heeft. In burgelijke kleding met gildestaf van de schoenmakers. Bij uitzondering als bisschop met mijter en staf (aldus op het schild van het schoenmakersgilde; Landersmuseum, Münster. Ook als bisschop staan ze, afzonderlijk, in de St. Petruskerk te Maastricht en de St. Martinuskerk in Gronsveld). Vanaf de 15e met schoen of schoenmakerswerktuig in hand. Soms ook met andere schoenmakerspatronen als Anianus van Alexandrië of Theobaldus Rogger. Men ziet hen in de St. Waldetrudiskerk in Herentals en met zwaard op een 16e eeuws altaarretabel in de St. Nikolai te Kalkar. In de kerk van Horst bevinden zich 16e eeuwse beelden van het tweetal met schoenmakersgereedschap en een molensteen.
De belangrijkste scènes zijn: heilige arbeid in de werkplaats, geschenken uitdelend aan armen, het evangelie prekend, verzoeking door de duivel in de gedaante van kreupele met houten been, arrestatie in werkplaats. Andere scènes: geboorte, zegening door moeder, doop vertrek naar Gallië waar zij hun bezit onder de armen verdelen, aankomst in Soissons, weigeren aan de goden te offeren, verhoor door rechter, geslagen met knuppels, beulen steken elzen onder de teen- en vingernagels, de huid wordt in stroken gesneden, de elzen vliegen terug naar de beul, met molensteen om de nek in de ijskoude Aisne gegooid waarbij de rivier op wonderbaarlijke wijze wordt verwarmd en ze naar de oever worden gedragen, in ketel met vloeibaar lood gegooid, gekookt in hete olie terwijl een engel hen troost, op brandstapel, waanzinning geworden rechter stort zich in vlammen, keizer Maximiliaan laat hen onthoofden, wilde dieren laten de lijken onberoerd, christenen brengen ze naar de rivier en begraven ze in het geheim.