Rome (?) - 118 Rome. Samen met Theopistes, Agapitus en Theopistus.
Ook oosters-orthodox.
Het verhaal van de martelaar Eustachius bestaat uit Griekse en oosterse elementen. Hij was een Romeins veldheer die zich bekeerde nadat hij tijdens een jachtpartij een hert zag met een kruis tussen het gewei (St. Hubertus van Luik overkwam jaren later hetzelfde). Werd net als St. Job op tragische wijze van zijn familie gescheiden, maar vond hen door een wonder weer terug. Werd gedood omdat hij weigerde een heidens feest mee te vieren. Hij werd ten tijde van Hadrianus met zijn vrouw Theopistes en hun beide kinderen Agapitus en Theopistus in een koperen stier opgesloten en zo geroosterd. Dit martelaarschap is niet authentiek. In 1190 kwam een gedeelte van zijn relieken naar Parijs. (St. Eustache). Hij werd vanaf de 11e eeuw verward met St. Hubertus die hem in West Europa verdrong. Kardinaal Ildephonsus Schuster van Milaan DG verdedigde in 1932 dat St. Eustachius van Antiochie de historische persoon is rondom wie de legende van Eustachius werd gevormd. Eustachius is internationaal noodhelper. Lokaal minder bekend. De buis van Eustachius in het gehoororgaan is genoemd naar de Italiaanse medicus Bartolommeo Eustachius.

Patr. van Madrid en Parijs; van blikslagers, boswachters, jagers, kousenmakers, lakenhandelaren, marskramers, winkeliers, aangeroepen bij brand, treurige familieomstandigheden, in wanhopige situaties en tegen schadelijke insecten; patroon van de jacht en alles wat op de jacht betrekking heeft.

Attr. als jager, knielend voor een hert met een kruis in het gewei; of als soldaat of ridder met een hertenkop op zijn standaard; op een jachthoorn blazend; met een verhitte stier, omgeven met vlammen; met zijn gezin voor de wilde dieren, te paard op jacht; met gloeiende vuuroven.

Icon. in de Middeleeuwen zonder of met korte baard. In het oosten steeds als ridder compleet met wapens. In het westen pas vanaf de 15e eeuw veel afgebeeld, dan meestal als jager, parallel met St. Hubertus van Luik of als krijger met banier, soms te paard. Ook wel als edelman met diadeem en zwaard. Het visioen van het hert met kruis in gewei als losstaande afbeelding maar veel meer in scenische context. Ook wel samen met zijn familie afgebeeld. Verschijnt tussen de 14 noodhelpers. Afgebeeld als krijgsman met een vaandel, waarop de kop van het hert met het kruis is aangebracht. In Auxerre, Chartres, Le Mans, Parijs, Tours, en elders komt hij voor op de glasvensters van de kathedralen. Zijn bekering is ook in beeld gebracht door Pisanelli.

Scenes: visioen tijdens de jacht, doop van de familie, voorspelling van de beproevingen, ongeluk en dood van personeel, reis naar vreemd land, zeereis, schipper houdt zijn vrouw Theopistes als tol, bij oversteek over rivier roven leeuwen en een wolf de zonen weg, redding van zonen, verhuurt zich als knecht, afgevaardigden van de keizer vinden hem, terugkeer, zijn leger overwint vijand, op wonderbaarlijke wijze vindt hij zonen en vrouw weer terug. Familie weigert de goden te aanbidden, leeuwen in arena vallen hen niet aan, martelaarschap.